دغدغه های انقلابی یک کارگردان

 

فیلم ابراهیم حاتمی کیا در حالی در جشنواره فیلم فجر اکران شد که از مدت های قبل رسانه ها و بعضا عوامل فیلم در مورد آن اظهار نظر کرده بودند. وجه اشتراک همه صحبت ها و نظرها تفاوت این اثر در فرم و ساختارش بود. در این بین عده ای هم به وجوه اشتراک محتوایی آن با فیلم آژانس اشاره کرده بودند. با این که موضوع این مطلب به فیلم و بررسی چگونگی ساخت و محتوای آن به طورخاص ارتباط ندارد، اما به نظر می رسد گفتن کلیاتی از فیلم خالی از لطف نباشد. خلاصه داستان در مورد ماجرایی یکی از فرماندهان حفاظت از شخصیت های سیاسی نظام است که به دلایلی ترجیح می دهد دیگر محافظ شخصیت های سیاسی نباشد و به همین دلیل به بخش حفاظت از شخصیت های علمی منتقل می شود و محافظ یکی از متخصصین در سازمان انرژی اتمی می شود.

فارغ از بازی های بسیار خوب بازیگران این فیلم، از پرویز پرستویی و مریلا زارعی گرفته تا بابک حمیدیان و کارگردانی استادانه حاتمی کیا؛ این فیلم دارای نکات قابل تاملی است. نکاتی که نمی توان آن را نادیده گرفت. مکالمات(دیالوگ) شخصیت های فیلم به گونه‌ای است که نمی‌توان به راحتی از آن گذشت. مکالمه‌هایی که همه‌اش از دغدغه و آرمان های کارگردان است که می‌خواهد با مخاطبش از آن‌ها حرف بزند.  حاتمی کیا در این فیلم به نرمی و با آرامش نکته هایش را می گوید، حرف هایی که از انقلابی بودن و دغدغه هایش نشات می گیرد. حرف هایی که یک نسل اولی انقلاب و پایدار به آرمان‌هایش می‌گوید. انتقادی که به وضعیت اجتماعی و نگاه به جوانان دارد؛ از فضایی که در بین مدارس و جوان ها حاکم شده و کم توجهی ای که به این نسل می شود. حاتمی کیا با نشان دادن پارکی در نزدیکی مدرسه دخترانه و توزیع آزادانه مواد مخدر در بین دانش آموزان و اعتراض نکردن مردم به این روند و نگاه مسئولانه بازیگر اول فیلم با عصبانیت به این موضوع می پردازد.

استفاده از حیدر خیبری و حیدر موتوری و قیاس این دو را می توان یکی دیگر از مواردی دانست که دغدغۀ یک رزمندۀ انقلابی است. آن هایی که دوره جنگ را درک کرده اند، می دانند که بعد از جنگ چه اتفاق هایی برای رزمندگان پیش آمده است. چند دستگی بعد از جنگ، چند دستگی هایی که شاید آن قدر فاصله ایجاد کرده بود که حتی عده ای از این دوستان دیروز دشمنان امروز شدند و... چند دستگی که باعث شد تا رزمنده ها و نسل جنگ نتوانند آن چیزی را که باید به نسل های بعد انتقال دهند.

کارگردان از سیاست بازی و بازی های سیاسی هم می گوید از سیاست مدارانی که طی این سی و اندی سال بعد از پیروز انقلاب اسلامی تولید شده اند و در مقابل در ازای هر چند میلیون تنها چند دانشمند هسته ای وجود دارد. کارگردان در بخش هایی از فیلم محکم و با اقتدار و منتقدانه بر سیاست زدگی بخش های دولتی نظام می کوبد. این بخش از فیلم را دیگر نمی توان صرفا دغدغه انقلابی دانست. این بخش دغدغه ای است که خیلی از اقشار مردمی دارند و انتقادی همه گیر است.

به نظر نگارنده، حرف های انقلابی کارگردان در این اثر آنقدر زیاد است که می توان آنها را در قالب چند یادداشت شفاهی از دغدغه های نویسنده تدوین کرد. با اینکه این فیلم پر متن و پر دیالوگ نیست، اما توانسته به خوبی محتوایش را منتقل کند.

با اوصافی که از این فیلم نوشته شد، یکی از موارد تامل برانگیز در مورد فیلم استقبال مردمی از آن است. با این تعاریف به نظر می رسد که استقبال های مردمی نباید از این فیلم جدی باشد اما، واکنش ها به این فیلم چیز دیگری بود. استقبال مردمی از این فیلم در سینماهای محل اکران و حتی حاضرین در کاخ جشنواره فیلم فجر(برج میلاد) بسیار دیدنی بود، طوری که ساعت ها برای دیدن فیلم صف انتظار تشکیل شده بود. با این که عده ای از منتقدین معتقدند که اسم حاتمی کیا و بعضا بازی های جذاب بازیگران این فیلم تاثیر زیادی در دیده شدن این اثر دارد، اما نمی توان موضوع این فیلم را از عوامل توجه مخاطب به این اثر ندانست.