گذری بر اوسنه‌ی گوهرشاد
فرهنگ معین «اوسنه» را هم معنی افسانه دانسته است. این یعنی این که کتاب اوسنه‌ی گوهرشاد را می‌توان با هنوان افسانه گوهرشاد هم ترجمه کرد. کتاب اوسنه‌ی گوهرشاد نوشته مرحوم سعید تشکری است و در سال ۱۳۹۷ برای اولین‌بار چاپ شده است.
اولین‌بار مرحوم سعید تشکری را در حاشیه یک رونمایی دیدم و یک مصاحبه حضوری و کوتاه داشتم. فکر کنم که مفتون و فیروزه موضوع صحبت‌مان بود. خیلی مصاحبه نبود و نهایتش به یک یادداشت شفاهی رسید.
بعد هم چند باری تلفنی حرف زدیم و یک مصاحبه مفصل تا این که نوروز ۱۳۹۶ نمایشگاه گوهرشاد در تالار آیینه حرم امام رضا(ع) با حضور رهبر انقلاب. قرار بود برای این حضور یک گزارش تفضیلی بنویسم. طبعا لازم بود برای تکمیل بخشی‌هایی از گزارش مزاحم حاضران آن دیدار شوم، از وحید جلیلی و حسن روح‌الامین تا سعید تشکری. در اولین تماس و یادآوری نمایشگاه آن‌قدر صمیمی و مهربان برخورد کرد که شرمنده شدم.
حتی برای راحت شدن کار گفت نمی‌خواهد مصاحبه کنیم و شما به زحمت بیفتید من خودم یادداشت برای‌تان می‌نویسم. چه از این بهتر او یک یادداشت شفاهی از بخشی که در نمایشگاه دیده و شنیده بود نوشت و من برای گزارش چند بخشی و تفضیلی ام یک گزینه دل‌نشین داشتم.
من فکر می‌کنم اوسنه گوهرشاد بی‌ربط به آن نمایشگاه و دیدار نباشد. این کتاب یک سال بعد از آن دیدار منتشر شده و در آن دیدار رهبر انقلاب با تشکری در مورد جریان رمان نویسی برای واقعه گوهرشاد حرف زده بودند.
فارغ از علاقه‌ام به تشکری باید گفت که این کتاب یک کتاب کاملا متفاوت است. تشکری از صفحه‌های اولیه کتاب با نقش حقیقی و حقوقی خودش، سعید تشکری به عنوان نویسنده رمان، حضور دارد. علاوه بر این که با مخاطب حرف می‌زند در مسیر شخصیت‌های اصلی هم حضور دارد و حتی با آن‌ها هم تعامل دارد. در عین حال داستان چند راوی علاوه بر نویسنده هم دارد.
می‌خواهید این چند سطر را دوباره بخوانید؟
از آن‌جا که نوشته‌ام این کتاب کاملا متفاوت است.
لابد شما هم فکر می‌کنید با این توصیف خوانش این کتاب باید سردرگم‌تان کند و کلافه شوید.
یا این‌که بعد از خواندن چند بخش با چند راوی و یک راوی و حاضر نویسنده باید آن را ببندید و کنار بگذارید؟
اما اصلا این‌طوری نیست. خوانش کتاب آن‌قدر شیرین است و جذاب که دوست ندارید کنار بگذارید‌ش. امانت‌داری در روایت تاریخی، با این خودش در برخی صحنه‌ها حضور دارد و با شخصیت‌ها دیالوگ دارد، تحسین بر انگیز است.
کوتاه بودن بخش‌ها و اتصال‌شان هم باعث می‌شود حوصله‌تان سر نرود و خط سیر اصلی روایت را گم نکنید. در این روایت افراد و اشخاص مرتبط با واقعه گوهرشاد از چند صد سال قبل تا حدود هشتاد سال قبل در دنیاهای موازی هم زندگی می‌کنند و تشکری آن را روایت می‌کند.
توصیف جزئیات و تمرکز بر روی دیالوگ‌های بین شخصیت‌ها در داستان به گونه‌ای است که گاهی حس می‌کردم صدای حرف زدن شخصیت‌ها را می‌شنوم. این کتاب را نشر به‌نشر چاپ کرده است و تاکنون به چاپ دوازدهم رسیده است.
در خلاصه ای از این کتاب آمده است:
بیست و یکمین روز تابستان سال ۱۳۱۴، مسجد جامع گوهرشاد حرم مطهر امام رضا(ع) شاهد یکی از بزرگترین جنایات تاریخ رژیم پهلوی بود؛ کشتار وحشیانه مردمی که در اعتراض به توطئه شوم کشف حجاب رضاخانی گردهم آمده بودند. ماجراهای مرتبط با این جنایت بزرگ، همراه با خرده روایت‌هایی از زندگی گوهرشاد بیگم، بانوی موسس مسجد جامع گوهرشاد
این متن در ایبنا منشتر شده است.
